Bài toán : Cho các số dương . Chứng minh rằng :
Lời giải :
Theo BĐT AM-GM :
Suy ra :
Xây dựng các BĐT tương tự rồi cộng vế theo vế, ta được điều phải chứng minh.
Bài toán : Cho các số dương . Chứng minh rằng :
Lời giải :
Theo BĐT AM-GM :
Suy ra :
Xây dựng các BĐT tương tự rồi cộng vế theo vế, ta được điều phải chứng minh.
Bài toán : Cho các số dương . Chứng minh bất đẳng thức :
Lời giải :
Áp dụng BĐT AM-GM :
Tức là :
Ta có :
Theo AM-GM :
Cộng vế theo vế hai kết quả trên thì được :
Suy ra :
Từ đó ta được :
Lại được tiếp :
Thiết lập các BĐT tương tự rồi cộng chúng vế theo vế, ta dẫn đến việc chứng minh :
Theo Cauchy-Schwarz :
Như vậy cần chỉ ra :
Nhưng điều này hiển nhiên đúng theo AM-GM cho 10 số :
Bài toán hoàn tất.
Author : Me 🙂
Bài toán :
a) Cho các số thực dương . Chứng minh rằng :
b) (ELMO Shortlist 2014)
Cho các số thực dương thỏa mãn . Chứng minh rằng :
Lời giải :
a) Ta khai triển BĐT cần chứng minh :
Sử dụng AM-GM ta dễ thấy :
Như vậy ta chỉ cần chứng minh :
Đúng theo BĐT Schur suy rộng. Ta hoàn thành ý a.
b) Sử dụng câu a ta có ngay :
Vậy ta chỉ cần chứng tỏ . Nhưng với giả thiết ban đầu ta có thể đặt :
Như thế ta cần chứng minh :
Luôn đúng theo AM-GM. Ta có điều phải chứng minh.
Bài toán : Cho các số dương có tổng bằng . Chứng minh :
Lời giải :
Đặt với . Nếu thì và bất đẳng thức trở thành đẳng thức.
Ta chỉ xét . Theo bổ đề Võ Quốc Bá Cẩn, ta có :
Do đó ta tách :
Và áp dụng Cauchy-Schwarz :
Ta cũng có :
Do đó mà :
Sử dụng BĐT Holder :
Từ đó chú ý vào ta thu được :
Vậy ta đi chứng minh :
Hơn nữa bằng AM-GM, dễ thấy :
Do vậy ta chứng minh một kết quả mạnh hơn là :
Ta có :
Theo AM-GM :
Suy ra :
Suy ra hàm đồng biến, từ đó . Bất đẳng thức được chứng minh.
Bài toán (Võ Quốc Bá Cẩn)
Cho các số dương và . Chứng minh rằng :
Lời giải :
Chú ý rằng :
Nên ta dẫn đến việc chứng minh :
Đặt với nên theo bổ đề Võ Quốc Bá Cẩn :
Như vậy ta sẽ tách :
Và chú ý
Nên ta sẽ chứng minh :
Theo BĐT Cauchy-Schwarz :
Như vậy ta cần chỉ ra :
Điều này là đúng vì :
Ta được điều phải chứng minh.
Bài toán (Vasile Cirtoaje)
Cho các số dương thoả mãn . Chứng minh :
Lời giải :
Bổ đề (Võ Quốc Bá Cẩn)
Cho số thực thoả mãn . Đặt :
với . Khi đó ta có :
Chứng minh bổ đề :
Ta áp dụng Cauchy-Schwarz :
Giải bất phương trình bậc hai biến ta được :
Vì các biến vai trò như nhau nên ta được . Bổ đề được chứng minh.
Chú ý trong trường hợp các số không âm thì ta có .
Quay trở lại với bài toán.
Đặt . Ở đây thì . Chú ý khi thì và bất đẳng thức đúng. Ta xét .
Theo bổ đề trên thì ta có :
Và như vậy ta sẽ tách :
Vì vậy ta đi chứng minh :
Hơn nữa chú ý theo bổ đề ta cũng có nên sử dụng Cauchy-Schwarz :
Như vậy ta chỉ cần chứng minh :
Điều này hiển nhiên đúng.
Bổ đề được nêu trong bài là một kết quả quan trọng, đặc biệt hữu hiệu với những bất đẳng thức biến mà dấu bằng đạt được tại biến bằng nhau.
Bài toán : Cho các số không âm thỏa mãn không hai số nào cùng bằng . Chứng minh :
Lời giải :
Chú ý bài này có dấu bằng tại cả tâm và cả biên . Ta loại dấu bằng tại tâm như sau.
Nếu , không giảm tổng quát, giả sử , ta cần chứng minh :
Điều này là hiển nhiên.
Ta xét , chia tử và mẫu của mỗi phân thức cho :
Ta đặt thì và ta cần chứng minh :
Áp dụng Cauchy-Schwarz :
Như vậy cần chỉ ra :
Đây là một kết quả quen thuộc. Bài toán hoàn tất.
Bài toán (Mathematical Reflections Magazine J30)
Cho các số không âm và không có hai số nào cùng bằng . Chứng minh rằng :
Lời giải :
Bất đẳng thức đã cho tương đương với :
Rõ ràng nếu thì :
Khi đó theo bất đẳng thức Schur suy rộng thì là đúng. Bài toán hoàn tất.
Ta nhắc lại về BĐT Schur suy rộng :
Cho các số không âm . Khi đó nếu là hai bộ đơn điệu thì ta có bất đẳng thức sau :
Chứng minh :
Không giảm tổng quát ta giả sử . Xét hai trường hợp sau :
i) Nếu thì :
Cộng hai vế BĐT trên ta có kết quả cần chứng minh.
ii) Nếu thì :
Cộng hai vế BĐT trên ta có kết quả cần chứng minh.
Bất đẳng thức Schur suy rộng được chứng minh.
Bài toán : Cho các số không âm và không có hai số nào cùng bằng . Chứng minh :
Lời giải :
Theo AM-GM, ta có :
Suy ra :
Như vậy ta chỉ cần chứng minh :
Đúng vì đây là BĐT Schur.
Nhận xét :
Bất đẳng thức này ngoài dấu bằng tại tâm còn có dấu bằng tại biên là và các hoán vị. Ta đã đảm bảo cả hai dấu bằng này trong quá trình đánh giá trên là nhờ sử dụng ước lượng :
Với
và
Phương pháp đánh giá như vậy gọi là phương pháp “Phân ly đẳng thức”.
Hơn nữa BĐT Schur cũng giúp ta đảm bảo dấu bằng này.
Bài toán : Cho các số không âm sao cho không có hai số nào cùng bằng . Chứng minh các bất đẳng thức :
a) (Olympic Gặp gỡ toán học lớp 12 năm 2014)
b)
Lời giải :
a) Theo AM-GM :
Như vậy chỉ cần chứng minh :
Hiển nhiên vì đây là BĐT Schur.
b) Ta sẽ tìm một đánh giá chặt hơn .
Ta sẽ chứng minh :
Thật vậy, biến đổi tương đương :
Đúng theo AM-GM và Schur. Như vậy ta đi chứng minh :
Hiển nhiên đúng vì đây là BĐT Schur.
Nhận xét : Qua bài trên ta có một đánh giá quan trọng cho biểu thức :